Konstanty Laszczka (ur. 3 września 1865 w Makówcu Dużym, zm. 23 marca 1956 w Krakowie) – polski rzeźbiarz, malarz, grafik, profesor i rektor ASP w Krakowie.
Życiorys
Pochodził z wielodzietnej rodziny chłopskiej z Mazowsza. Był synem karczmarza Antoniego Laszczki i Katarzyny z domu Kupiec. Kształcił się w szkole elementarnej w Dobrem. W dziedzinie sztuk plastycznych był samoukiem.
Przypadkowe odkrycie jego talentu przez rodzinę ziemiańską Ostrowskich spowodowało, że w 1885 otrzymał możliwość studiów w Warszawie pod kierunkiem Jana Kryńskiego i Ludwika Pyrowicza. Później otrzymał stypendium Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i dzięki niemu udał się w 1891 do Paryża.
We Francji był studentem Akademii Juliana i École des Beaux-Arts. Kształcił się pod kierunkiem Antoine’a Mercié, Alexandre’a Falguiere’a i Jeana-Léona Gérôme’a. Był też zaangażowany w ruch artystyczny polonii francuskiej. Prowadził skromną pracownię.
W 1897 powrócił do Polski i został nauczycielem w Warszawie. Ożenił się z Marianną Strońską. W 1899 na zaproszenie Juliana Fałata osiadł w Krakowie, gdzie w latach 1900–1935 był kierownikiem katedry rzeźby, a od 1905 roku profesorem zwyczajnym Akademii Sztuk Pięknych. W 1911 roku mianowano go rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1917 przyjął do swojej pracowni pierwszą w historii akademii kobietę studentkę Zofię Baltarowicz-Dzielińską. Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku.
Przyjaźnił się ze Stanisławem Wyspiańskim i Leonem Wyczółkowskim. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. Jego uczniami byli m.in.: Bolesław Biegas, Xawery Dunikowski, Ludwik Konarzewski, Franciszek Mączyński, Ignacy Zelek, Olga Niewska i Ludwik Puget, Stefan Policiński, Balbina Świtycz-Widacka.
W 1935 w proteście wobec utworzenia obozu w Berezie Kartuskiej zrezygnował ze stanowiska pedagoga na ASP w Krakowie.
Życie prywatne
Od 1898 żonaty z Marianną Heleną Strońską (1870–1911). Doczekał się czwórki dzieci. Jego najstarszy syn Bogdan Laszczka był architektem i działaczem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, drugi – Czesław Laszczka (1900–1985), lekarzem. Córki – Jadwiga Wierzbiańska była harcmistrzynią i przedwojenną Naczelniczką Harcerek ZHP, a Janina Murczyńska (1905–1979), harcmistrzynią ZHP i nauczycielką.
Zmarł w Krakowie. Pochowany jest na cmentarzu Rakowickim (kwatera PAS 36-płd-zach-narożnik).
Twórczość
W swojej twórczości artystycznej Konstanty Laszczka wzorował się na dziełach Augusta Rodina. Zajmował się przede wszystkim rzeźbą, ale też malował portrety, wykonywał medale, medaliony portretowe oraz plakiety okolicznościowe. W późnym okresie swojej twórczości interesował się ceramiką o tematyce religijnej, folklorystycznej i animalistycznej. Wyrzeźbił popiersie Fryderyka Chopina w Akademii Muzycznej w Krakowie.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)
- Złoty Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Miejsca pamięci i pomniki
Konstanty Laszczka został upamiętniony pomnikami w Dobrem i w Makówcu. W Dobrem jest również szkoła podstawowa jego imienia. W październiku 1971 r. zostało otwarte w Dobrem Społeczne Muzeum Konstantego Laszczki.
Galeria prac
Zobacz też
- Młoda Polska
- Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie
- 50 marek polskich 1923
Przypisy
Bibliografia
- Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 413. [dostęp 2021-01-13].
- Konstanty Laszczka. Zofia Weiss, Katarzyna Łomnicka. Kraków: Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, 2017, s. 304. ISBN 978-83-65570-46-8.[1]
Linki zewnętrzne
- Konstanty Laszczka, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .
- Wirtualne Muzeum Konstantego Laszczki w Dobrem. [dostęp 2020-04-27].
- Adam Radtke: Konstanty Laszczka. Pionier nowoczesnej rzeźby.
- Karolina Stężalska: Od wiejskiego samouka do rzeźbiarza światowej klasy – historia Konstantego Laszczki. [dostęp 2020-04-27].
- Monika Małkowska: Amerykański sen z Mazowsza. [dostęp 2020-04-27].
- Konstanty Laszczka: Niewolnica. Muzeum Narodowe w Krakowie.
- Konstanty Laszczka: Zrozpaczona. Muzeum Narodowe w Krakowie. [dostęp 2020-04-27].
- Kinga Kołodziejska: Znany, nieznany Konstanty Laszczka. Wirtualne Muzea Małopolski. [dostęp 2020-04-27].
